Op 12 oktober 2015 verscheen het rapport Vijf jaar verbonden van de Commissie evaluatie uitwerking van de nieuwe staatkundige structuur van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Deze evaluatiecommissie onderzocht de wijze waarop invulling is gegeven aan de gemaakte afspraken in de aanloop naar de transitie van 10 oktober 2010. Op die datum werden de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba ieder omgevormd tot ‘openbaar lichaam’ binnen Nederland, tezamen ook wel Caribisch Nederland genoemd. Het College voor de Rechten van de Mens (verder: het College) richt zich met dit advies tot de Nederlandse regering en de besturen van de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De Nederlandse overheid bereidt in overleg met de drie bestuurscolleges een standpunt voor over het evaluatierapport, dat nog voor het zomerreces 2016 in de Tweede Kamer besproken zal worden.

Het College doet hierbij de volgende aanbevelingen:

1. Zorgvuldige toepassing van het toetsingskader van het gelijkheidsbeginsel

Het College voor de Rechten van de Mens dringt er bij de regering op aan om bij elke nieuwe wettelijke of beleidsmaatregel het toetsingskader van het gelijkheidsbeginsel zorgvuldig toe te passen en de motivering ervan in de bijbehorende stukken kenbaar te maken. Bij deze afweging dienen de feitelijke omstandigheden, het subsidiariteitsvereiste en mogelijke cumulatieve effecten mee te wegen. Daarnaast beveelt het College aan om adequaat te communiceren en de relevante organen op de eilanden tijdig te consulteren.

2. Stel concrete normen op voor het na te streven voorzieningenniveau

Het College beveelt de regering aan om op korte termijn (bijvoorbeeld in het kader van de evaluatie) met de eilanden samen aan het Meerjarenprogramma 2015 – 2018 zo concreet mogelijke normen voor het na te streven voorzieningenniveau toe te voegen. Het College stelt voor om daarbij ook mensenrechtelijke normen te gebruiken.

3. Actieve inzet voor garanderen van esc-rechten: stel het sociaal minimum vast

Het College beveelt de regering aan om de verplichtingen die voortvloeien uit esc-rechten actiever te verwezenlijken. Vooral dient zo spoedig mogelijk een ijkpunt voor het sociaal minimum in Caribisch Nederland vastgesteld te worden. Het College dringt er op aan om aan de hand daarvan het niveau van de uitkeringen te bezien en zo nodig aan te passen om te komen tot een binnen Nederland en mensenrechtelijk aanvaardbaar sociaal voorzieningenniveau.

4. Blijf investeren in de rechten van de kinderen in Caribisch Nederland

Het College roept de rijksoverheid met klem op om te blijven investeren in de kinderen van de Cariben, opdat hun kinderrechten zo snel en volledig mogelijk gegarandeerd zijn. Niet alleen op Bonaire maar vooral ook op de kleinere, meer geïsoleerde eilanden Sint Eustatius en Saba. Daarbij moet een integrale benadering worden gekozen met veel aandacht voor het bestrijden van armoede.

5. Garandeer strafrechtelijke waarborgen ook voor inwoners van Caribisch Nederland

Het College roept de Nederlandse overheid op om:

a. Op korte termijn de detentiefaciliteiten op Sint Eustatius aan te passen.

b. Structurele aanwezigheid van het OM op Sint Eustatius en Saba te garanderen zodat meer maatwerk geleverd kan worden.

c. Sleutelposities binnen de politie op de Bovenwindse Eilanden minder frequent te wisselen.

d. De videoconference apparatuur op Sint Eustatius te verbeteren.

e. De vergoeding van piketadvocaten te verhogen.

f. De drempelwaarde voor toegevoegde rechtsbijstand naar $ 14.000 à 15.000 te verhogen en tevens om de hardheidsclausule actiever onder de aandacht te brengen en vaker toe te passen.

g. De agenda voor het justitieel jeugdbeleid spoedig te publiceren opdat de uitvoering ervan op korte termijn ter hand genomen kan worden.

h. Nader onderzoek naar het strafklimaat in Caribisch Nederland te doen, zowel cijfermatig alsook naar het draagvlak onder de bevolking.

i. Sterk in te zetten op alternatieve vormen van afdoening, zoals taakstraffen, en het vergroten van de reclasseringscapaciteit.

6. Versterk het eilandelijk bestuur zodat mensenrechten ook lokaal waargemaakt worden

Het College roept de rijksoverheid op om de eilandsbesturen in Caribisch Nederland krachtig te blijven ondersteunen. Tevens roept het College deze lokale besturen op hun beurt op om de mensenrechten van de inwoners waar te maken, voor dat gedeelte dat binnen hun bevoegdheid ligt.

7. Vergroot de bewustwording over de betekenis van mensenrechten door:

• · het geven van mensenrechteneducatie op school,
• · het organiseren van educatieve campagnes voor de bevolking en
• · het aanbieden van trainingen voor professionals werkzaam in bijvoorbeeld rechtshandhaving, de zorg, het onderwijs of in algemene overheidsdienst.

8. Mogelijkheden voor laagdrempelige rechtsbescherming

Onderzoek de mogelijkheden voor oprichting van een juridisch loket of soortgelijke laagdrempelige verwijsvoorziening op elk van de drie Caribische gebiedsdelen. Het College dringt aan op oprichting van dergelijke instanties op zo kort mogelijke termijn.

9. Beroep tegen beslissingen klachtencommissie Justitiële Inrichting Caribisch Nederland (JICN)

Richt een beroepsinstantie in voor uitspraken van de klachtencommissie JICN.

10. Versterk de inzet van de Nationale Ombudsman voor Caribisch Nederland

Versterk de mogelijkheden van de Nationale Ombudsman tot het ontvangen en afhandelen van de klachten uit Caribisch Nederland.

11. Mogelijkheden voor versterking inzet College voor Caribisch Nederland

Bezie hoe de mogelijkheden van het College voor de Rechten van de Mens verruimd kunnen worden ter vervulling van het mandaat met betrekking tot Caribisch Nederland, mede in het licht van mogelijke gelding van gelijke behandelingswetgeving in de nabije toekomst.

Download het volledige rapport