Om te komen tot een strategie voor de ontwikkeling van Bonaire is het van belang de uitgangspositie te kennen.  In deze paragraaf zal middels een SWOT-analyse ingegaan worden op de sterke en zwakke punten van Bonaire en de kansen en bedreigingen die op het eiland afkomen.

Sterke punten

• Ecologie

De rijkdom van de onderwaternatuur en het bijzondere karakter van landschap en natuur op het eiland zijn niet alleen belangrijke waarden op zich, maar vertegenwoordigen ook een groot economisch potentieel. Voor de koraalriffen en het Slagbaai/Washington nationaal park bestaat een goed beschermingsregiem.

• Kleinschalige Caribische / Bonaireaanse sfeer en cultuur

Bonaire heeft een geheel eigen sfeer, vanwege het landschap en klimaat, maar ook vanwege bebouwing, sociale verhoudingen en vooral de gemoedelijkheid van het leven en van de bevolking.

• Sociale identiteit bevolking

1. De plaatselijke bevolking kent een eigen Antilliaanse cultuur, met een eigen taal en gebruiken. De sociale samenhang is sterk.
2. Open houding voor internationale contacten en ontwikkelingen
3. De bevolking staat open voor nieuwe ontwikkelingen. Buitenlanders zijn, net zoals elders geboren Antillianen en Arubanen, welkom op Bonaire.
4. Men voelt een hechte band met Nederland en het koningshuis.

• Sterke economie

Het toerisme heeft recentelijk geleid tot een snelle groei van de economie, waarbij formeel sprake is van een vrijwel volledige werkgelegenheid. De positie van Bonaire als toeristische bestemming is zo snel gegroeid dat oververhitting van de arbeidsmarkt dreigt en import van additionele werknemers van buiten zich op grote schaal reeds voordoet.

Zwakke punten

• Omvang van bevolking en economie

Bonaire telt per 2012 ca. 16.000 inwoners en daarnaast een aantal tijdelijke bewoners. De omvang van economie is dus gering, evenals de slagkracht van het lokale bestuur. Tegelijkertijd liggen het prijsniveau van de infrastructuur en overige voorzieningen door het eilandkarakter relatief hoog.

• Eenzijdige afhankelijkheid van toerisme

Toerisme is een sterke basis voor de economie, maar het is wel de enige significante fundering ervan. Verbreding is wenselijk, indien mogelijk.

• Opleidingsniveau bevolking

Het gemiddelde opleidingsniveau van de lokale bevolking is laag. Dit wordt ten eerste veroorzaakt doordat jongeren vaak al in het funderend onderwijs een onderwijsachterstand oplopen, die doorwerkt in hun latere scholingsmogelijkheden. Ten tweede zijn zij voor vervolgopleidingen meestal aangewezen op onderwijsaanbod buiten Bonaire, waarna zij om redenen van carrièreperspectief e.d. vaak niet naar Bonaire terugkeren.

• Capaciteit en kwaliteit van het overheidsapparaat

1. Gezien de significante veranderingen die Bonaire in het kader van het masterplan zal moeten ondergaan, is een sterk beleidsmatig, uitvoerend en controlerend overheidsapparaat onmisbaar. Het huidige apparaat is onvoldoende toegerust, zowel in kwaliteit als in kwantiteit, om de diverse taken afdoende te kunnen vervullen en dient dus te worden versterkt.
2. Gebrek aan participatie van Bonaireanen op bepaalde niveaus/ economische activiteiten CBS-data over 2008 geven aan dat Bonaireanen circa 45% van de werknemers uitmaken en slechts 25% van de werkgevers & zelfstandigen.
3. Voor het behoud van de Bonaireaanse identiteit is het cruciaal dat de Bonaireanen meer en beter vertegenwoordigd zijn in de laatstgenoemde categorie.

• Afhankelijkheid van Nederland

Ondanks de sterke economie, draagt het prijsniveau van de voorzieningen en de wens tot verdere ontwikkeling daarvan bij aan een verdere financiële afhankelijkheid van Nederland.

• Gebrek aan integratie van de bevolkingsgroepen

De op Bonaire woonachtige bevolking bestaat in meerderheid uit Bonaireanen  en voor het overige in hoofdzaak uit immigranten uit Zuid- en Noord-Amerika en Europa (voor een belangrijk deel Nederlanders). De beide groepen zijn niet erg goed geïntegreerd en er is sprake van duidelijke gemiddelde welvaartsverschillen tussen de diverse bevolkingsgroepen.

Kansen

Wijziging bestuurlijke verhouding met Nederland

De nieuw vast te stellen staatkundige structuur van Bonaire zal naar verwachting leiden tot nieuwe kansen voor het maken van afspraken over de financiering van de duurzame ontwikkeling van het eiland en tot nieuwe inzet op het gebied van bestuurlijke kwaliteit.

Positioneren van Bonaire als duurzaam eiland

Bonaire kan zich positioneren als een eiland dat kiest voor duurzaamheid in al zijn facetten. De eigen identiteit, cultuur en natuur zijn daarbij uitgangspunt. Dit concept en de uitwerking ervan in de diverse beleidsterreinen kan als marketinginstrument worden ingezet voor de ontwikkeling van nieuwe economische activiteiten, zoals de uitbouw van kwaliteitstoerisme en de ontwikkeling van nieuwe (duurzame) nicheactiviteiten op het gebied van kleinschalige dienstverlening, opleidingen, off-shore banking, en dergelijke.

Aanwenden van het (zaken-)potentieel van de op het eiland woonachtige immigranten.

Voor een deel bestaan bijvoorbeeld de recente (Europese) immigranten uit succesvolle zakenmensen, die veel ervaring en een belangrijk netwerk meebrengen. Dit betekent dat er op het eiland een belangrijke hoeveelheid aan ‘tacid knowledge’ is op economisch gebied. Het benutten van dit kennispotentieel kan een waardevolle bijdrage leveren aan zowel de welvaart als de integratie van de bevolkingsgroepen.

Bedreigingen

Snelle groei van het (massa-)toerisme

Continuering van de huidige groeicijfers over de komende jaren zal leiden tot een toename van de druk op het milieu, de rust en het karakter van het eiland. Gezien de huidige voorraad aan investeringsplannen lijkt deze bedreiging reëel, althans indien niet wordt bijgestuurd en/of er geen adequate handhaving plaatsvindt.

Snelle groei van de bevolking

1. Indien de geprognosticeerde economische groei ook op de langere termijn doorzet zal dit ook leiden tot een sterke groei van de bevolking, die naar verwachting grotendeels ingevuld zal gaan worden door immigranten.
2. Hierdoor zal het aandeel Bonaireanen in de lokale bevolking dalen tot minder dan de helft.

Te weinig sturing op het gebied van ruimtelijke invulling en het ontbreken van grondbeleid

Het is van groot belang dat het bestemmingsplan op korte termijn wordt gerealiseerd om een verdere versnippering en verrommeling van het ruimtegebruik te voorkomen en de kwaliteit van de ruimtelijke inrichting en bouw te verbeteren. Een effectief grondbeleid is daarbij evenzeer een absolute noodzaak.

Verbrokkeling van de sociale structuur en teloorgang van de eigen cultuur

1. Wijziging van de bevolkingstructuur- en samenstelling, emigratie van hoogopgeleiden en wijzigingen van de sociale verhoudingen brengen grote uitdagingen met zich mee voor de sociale samenhang van de bevolking.
2. Het betrekken van de jeugd in de samenleving en het voorkomen van criminaliteit vormen daarbij belangrijke opgaven, te meer doordat ook op Bonaire - zoals in de omringende eilanden – sprake lijkt te zijn van een trendmatige toename van de criminaliteit. Ook het onderwijs verdient een substantiële verdere verbetering. Ten slotte is het cruciaal dat de diverse onderdelen van de eigen culturele identiteit, waaronder de taal, Papiamentu, en de diverse aspecten van gemeenschapszin zorgvuldig bewaard blijven.

Het volledig rapport kunt u hier downloaden