Sterfte en zorgkosten senioren fors hoger in de winter

Het sterftecijfer onder Nederlandse senioren ligt in de winter 21 procent hoger dan in de zomer, de zorgkosten zijn 's winters 13 procent hoger. Dit concludeert Herbert Rolden, onderzoeker bij Leyden Academy on Vitality and Ageing, op basis van onderzoek naar seizoensinvloeden op sterfte, zorgkosten en verpleeghuisopnames onder ruim 60.000 Nederlanders ouder dan 65 jaar. Over de studie is een artikel gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE.

Niet eerder is onderzoek gedaan naar seizoenpatronen in sterftecijfers in combinatie met het verloop van zorguitgaven. Deze hangen logischerwijs met elkaar samen, aangezien zorgkosten sterk stijgen in de periode direct voorafgaand aan het overlijden. Anderzijds leiden niet alle ziekten tot sterfte. Zo komen er in koude maanden relatief meer hartaanvallen en heupbreuken voor, hetgeen resulteert in een toename van zorgkosten en verpleeghuisopnames.

In de studie hebben Rolden c.s. vastgesteld dat de sterftekans en de zorguitgaven van 65-plussers in het werkgebied van een regionale Nederlandse zorgverzekeraar het hoogst zijn in de herfst en de winter. Als de onderzoeksresultaten worden geëxtrapoleerd naar de gehele populatie van senioren in Nederland, dan impliceert dit dat er jaarlijks ongeveer 7.000 meer ouderen overlijden in de herfst en winter, en dat de medische zorguitgaven voor hen in deze jaargetijden ruim 600 miljoen euro hoger liggen dan in lente en zomer.

Vermoedelijke oorzaken
Voor het verschil tussen de seizoenen in sterftecijfers en zorguitgaven kunnen meerdere oorzaken worden aangewezen. Meest voor de hand liggend zijn klimaatfactoren zoals temperatuur, luchtvochtigheid, luchtdruk en de aan- of afwezigheid van zonlicht. Rolden: "Tijdens extreem hete zomerdagen verschijnen al snel berichten in de media over de risico's voor ouderen, maar ons onderzoek lijkt uit te wijzen dat de koude maanden gevaarlijker zijn. Toch kan temperatuur niet de enige reden zijn voor de gevonden associatie. Zo zien we dat de seizoenvariatie onder ouderen in verzorgings- of verpleeghuizen, die relatief veel binnen verblijven, net zo groot is als onder ouderen die thuis wonen." Ook externe factoren kunnen volgens Rolden een rol spelen in de seizoenpatronen, zoals luchtverontreiniging of het griepvirus, dat vaker voorkomt in de winter: "Nader onderzoek is nodig naar de precieze invloed die deze factoren hebben op sterfte en ziekte onder Nederlandse ouderen."

Het onderzoek 'Seasonal variation in mortality, medical care expenditure and institutionalization in older people: Evidence from a Dutch cohort of older health insurance clients' van Herbert J.A. Rolden, Jos H.T. Rohling, David van Bodegom en Rudi G.J. Westendorp is op maandag 16 november 2015 gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschrift PLOS ONE.