Bron 7 mei 2023 | Marit Severijnse

Ineens maakte Edison Rijna in april bekend dat hij eerder stopt als gezaghebber van Bonaire. In een interview met Caribisch Netwerk vertelt Rijna waarom hij zijn termijn niet afmaakt.

Rijna is speciaal gezant geworden voor de drie ‘bijzondere’ gemeenten in de Cariben. Hij zal in zijn nieuwe rol subsidies en projecten moeten binnenhalen voor Bonaire, Saba en Statia bij de EU en VN. En zal zich bezighouden met economische betrekkingen met Latijns-Amerika. De bekendmaking dat hij als gezaghebber stopt, kwam voor velen als iets onverwachts.

Uw tweede termijn zou tot 2026 duren. Toch bent u er vroegtijdig mee gestopt.

“Toen ik in 2014 begon, had ik een idealistische blik van: ik ga dingen veranderen! Maar de realiteit is anders. Ik wil snel dingen oplossen en ben soms ook een beetje ongeduldig, maar het is zo stroperig. Het valt vies tegen.”

Wat verbaast u dan het meest?

“De bureaucratie en de politiek. Tijdens mijn eerste vier, vijf jaar als gezaghebber heb ik met bijna zeven verschillende bestuurscolleges te maken gehad. Je kunt niet doorpakken als het bestuur steeds blijft wisselen; dingen blijven liggen.”

“Sinds 10-10-’10 is Bonaire erg gegroeid, maar ons apparaat is niet meegegroeid. Je hebt dus ook te maken met een ambtelijk apparaat dat overbezet is. Je ziet van alles voorbijschieten en je kunt het niet bijhouden. Je bent constant alleen maar brandjes aan het blussen.”

Als u nu terugkijkt, vindt u dat u als gezaghebber echt iets kon betekenen voor Bonaire?

“Ik was wel een constante factor in een onstabiele periode. Maar naar mijn gevoel had er heel veel meer gekund. Dat vind ik jammer. Ik had graag ons ambtenarenapparaat op capaciteit willen brengen, onze infrastructuur willen aanpakken en de manier van procederen bij de eilandsraad. Om maar een paar dingen te noemen. Dus het is niet af, maar wel tijd om het over te dragen.”

Heeft u ook fouten gemaakt als gezaghebber?

“Fouten zijn het niet, maar leermomenten. Ik denk ook niet dat dat per se aan de gezaghebber ligt, want je zit daar als een team. Je bent afhankelijk van een heel apparaat en je moet heel goed op elkaar ingespeeld zijn. Dat is heel moeilijk om voor elkaar te krijgen.”

“Maar op z’n tijd was druk nodig en ik had wel graag meer druk willen zetten. Méér met de politieke partijen en bestuurders zorgen dat dingen voor elkaar komen. Dan moet je echt politiek gaan onderhandelen. Wikken en wegen, praten en draaien. Dansen noem ik het ook wel.”

“De functie gezaghebber is een vierdimensionaal schaakspel, terwijl je met draaiende schotels op een stokje aan het jongleren bent. Alles moet zo precies zijn voordat je een goede stap kunt zetten zonder dat alles in elkaar valt.”

Follow The Money publiceerde na hun onderzoek dat u een bevriende hoteleigenaar een vergunning zou hebben beloofd voor een illegaal aangelegd strand. Daardoor bent u een ‘omstreden bestuurder’.

“Het hele gebeuren met Follow The Money en de gevolgen daarvan, dat was wel een tegenvaller waarvan ik dacht: waarom gebeurt dit? Ik heb de pers hoog zitten, maar ik vond het bijzonder en vreemd hoe deze specifieke journalisten te werk gingen.”

“Het zijn allemaal leugens die ik in het allereerste interview met hen heb kunnen weerleggen. Zij zouden mij het stuk voor publicatie laten lezen en dat is nooit gebeurd. Alles werd ontzettend uitvergroot, uit context gehaald en dat ging vervolgens een eigen leven lijden en dan moet jij het vervolgens overal gaan ontkrachten.”

De journalisten van Follow The Money zeggen het principe van hoor- en wederhoor te hebben toegepast. Dat Rijna vooraf het volledige stuk (waarin verschillende andere mensen hun verhaal doen) ter inzage zou krijgen, is niet beloofd. 

“Dat ik twee weken op non-actief zou zijn gesteld, dat is nooit gebeurd. Ik hoorde op de radio ‘die gezaghebber is gewoon op vakantie gestuurd’, terwijl dat helemaal niet zo was.”

“Ik had altijd verwacht dat ik twee keer 6 jaar zou doen. Maar ik moet eerlijk zeggen dat deze publicatie en alles eromheen wel een knaak heeft veroorzaakt in mijn gevoel voor de rol van gezaghebber.”

U bent weggepromoveerd naar een diplomatieke topfunctie, zeggen critici.

“Nou ik ben blij dat ze het ook als een promotie zien, want zo zie ik het ook. Ik vind dat ik nog steeds Bonaire kan blijven dienen en dat zal ik ook naar eer en geweten blijven doen zoals ik dat ook als gezaghebber deed.”

“Ik zat al eerder in een rijksrecherche-onderzoek over integriteit, aangiftes zijn tegen mij gedaan door politici, ik heb moties overleeft, zowel hier als vanuit Den Haag. Als er écht iets mis was, had ik niet een functie kunnen krijgen. Dan was ik niet gepromoveerd.”

“Maar het was niet alleen iets van de afgelopen maanden of alleen van Follow The Money. Het is bijna constant dat aan je stoelpoten wordt gezaagd. Ook politiek. Dat je zo wordt tegengewerkt dat je toch gaat denken; wil ik dit blijven doen? De keuze wordt dan makkelijker.”

“Daarbij is het moment dat ik nu wegga ook een natuurlijk moment. We hebben een nieuwe eilandsraad en een nieuw bestuurscollege, een nieuwe eilandsecretaris, korpschef en hoofdofficier. Je ziet echt heel veel vernieuwing, dus het is óók tijd voor een nieuwe gezaghebber.”

Gaat u eigenlijk zelf iets missen?

“Als gezaghebber heb je toch, al is het niet echt, een soort gezag wat onbewust mensen naar jou toetrekt. Bij alles wat er gebeurt, moet jij klaarstaan voor eventuele gevolgen of een reactie of aanpak. Dat verantwoordelijkheidsgevoel was 24/7 en negen jaar lang mijn tweede natuur geworden.”

“Laatst triggerde iets op sociale media een reactie bij me. Ik stond op het punt om de politie te bellen van: waarom hebben jullie dit zo aangepakt? Maar toen dacht ik: nee, je bent niet meer aan zet. Dat geeft aan de ene kant een ontzettende opluchting en aan de andere kant denk je van: oh, mis ik iets? Het is een gevoel wat je hebt en wat er dan ineens niet meer is.”

En toen kwam uw laatste dag als gezaghebber.

“Ik dacht: dit ga ik écht missen. Ik ging met een gemengd gevoel naar de eilandsraad. Maar nadat die vergadering begon, was er heen en weer geruzie. Op dat moment dacht ik: oh, wat ben ik blij dat ik er straks niet meer ben. Succes jongens, dag!”

“Ik ga weer vissen, naar de kunuku, met vrienden bij een snack zitten. Dat heb ik gemist. Natuurlijk hebben mijn familie en vrienden ook last gehad van het vergrootglas dat altijd boven ons was.”

“Die situaties bij de eilandsraad, al het politieke gedoe en dat je het nóóit goed doet.. Dat wordt natuurlijk openbaar gepresenteerd. Buiten beeld worden er grapjes gemaakt, maar zodra de camera aangaat vervalt men weer in een soort toneelstukje. Daar kon ik niet zo goed tegen.”

“Er kan zoveel meer op Bonaire bereikt worden als we goed samenwerken. Na iedere vergadering moeten politici zich afvragen: wat heb ik bijgedragen aan mijn eiland? We moeten politiek volwassener worden.”