O ja? Is dit waar? (Redactie BBB)
Natuurbeschermers op Bonaire zijn bezorgd over een plan voor 1500 woningen op een voormalige plantage. Het gebied is begroeid met kwetsbaar tropisch bos. De projectontwikkelaar begrijpt de ophef niet.
Joop Bouma3 januari 2020, 11:12 Bron: Trouw
Ojee, kijk, zo gaat dat dus”, Johan de Blerk, bomenliefhebber op Bonaire, schrikt zichtbaar als hij op de klif hoog boven de Caribische Zee ineens een enorme boomcactus plat ziet liggen. Net omgezaagd. Een kadushi van zo’n 4 meter hoog, met dikke stam. Minstens honderd jaar oud, schat hij. Een kerngezond exemplaar, hij wijst op jonge uitlopers aan de gevelde cactus. Het zaagsel van de kettingzaag is nog vers. “Ik ga aangifte doen”, zegt hij verbeten. “Dit mag niet. Deze boom staat op de rode lijst. Dit is nou precies zoals het hier zo vaak gaat.”
We staan aan de rand van het gebied Bolivia, aan de oostkust van Bonaire, tussen het oude dorp Rincon en hoofdstad Kralendijk. Bolivia is een voormalige geitenplantage en lang geleden werd hier
ook aloë geteeld. Het gebied van 2850 hectare – 10 procent van het hele eiland – is begroeid met droog tropisch bos. Door de decennialange begrazing van loslopende geiten, ezels en varkens is de soortenrijkdom er ernstig aangetast. Jonge aanwas krijgt geen kans, zoals eigenlijk in de hele vrije natuur van Bonaire. Droog tropisch bos is een van de belangrijke Caribische habitats, maar ook één met een ‘zeer ongunstige toekomst’, aldus een recent rapport van Wageningse wetenschappers in opdracht van de Haagse ministeries van landbouw en economische zaken.
Op dat uiterste randje van Bolivia, waar we nu staan, is onlangs een smalle strook grond verkocht voor woningbouw. Het is een prachtig plekje met een majestueus uitzicht over de voormalige plantage, met daarachter de eindeloze, glinsterende Caribische Zee. Wie wil daar niet wonen?
De Blerk, die zich op het eiland inzet voor het behoud en herstel van de natuur, weet als geen ander dat er door grondeigenaren vaak flink wordt gekapt. Vaak bewust in strijd met de regels, soms domweg uit onkunde. Daarom is hij bij de kopers van de vier kavels op Bolivia langs gegaan. Ook die van het stuk grond waarop we staan. Om uit te leggen dat er al zoveel bomen zijn verdwenen uit de vrije natuur van Bonaire en dat wat er nu nog staat, moet worden gekoesterd. Die zorg komt ook de enorme cactussen toe, vindt De Blerk, ook al groeien er daarvan veel op het eiland.
Voor bomen met een stamdiameter van meer dan 20 centimeter moet op Bonaire een kapvergunning worden aangevraagd. Voor deze omgezaagde cactus had dat duidelijk gemoeten. Toestemming zou volgens De Blerk niet zijn verleend voor een boom die wel een eeuw oud kan zijn. Waarom moest deze enorme cactus op de rand van de klif zo nodig worden gekapt? Was het omdat de boom het vrije zicht op de Caribische Zee hinderde? Verderop langs de klif staan nog enkele grote kadushi’s. “Als het om het uitzicht gaat, dan ben ik bang dat die ook nog om zullen gaan.”
Verhalen rond over een anonieme Nederlandse projectontwikkelaar
Maar per saldo zijn de paar bouwkavels op het randje van Bolivia zijn grootste zorg niet. De Blerk is bang dat het bijzondere karakter en de vegetatie van de vroegere plantage zullen verdwijnen als een veel groter en omvangrijker bouwplan voor het gebied doorgaat. Want sinds een tijdje gaan op Bonaire verhalen rond over een anonieme Nederlandse projectontwikkelaar die op Bolivia 1500 woningen of meer wil bouwen. Dure huizen langs de klif – want daar, met dat uitzicht, wil iedereen wel wonen – en goedkopere woningen elders in het gebied.
De investeerder wil volgens een website met ronkende teksten de natuur en de cultuurhistorie van Bolivia herstellen, een fietsroute en wegen aanleggen. Tussen de 600 en 900 hectare van het gebied zou ontwikkeld worden. Op de site, opgezet door de firma Bonaire Investments NV, staan volzinnen over ‘een gebied met enorme kansen’… ‘ extra aandacht voor de natuur en het behoud van landschappelijke waarden’ ... ‘waar plaats is voor natuur, educatie en erfgoed’. Fraaie woorden, vinden ook de natuurbeschermers op Bonaire, maar op een website kun je van alles beweren, wie zegt dit eigenlijk?
Op vragen die via het mailadres op de website worden gesteld komt ook na herhaalde pogingen geen reactie. Pas na enig zoeken komt een naam boven, die van Frans Vinju, voormalig bankier en vermogensadviseur te Breda. Ja, hij heeft tussen de huidige eigenaren en de geïnteresseerde Nederlandse koper bemiddeld, vertelt hij eind november telefonisch. De deal is dan nog net niet helemaal rond, daarom wil de projectontwikkelaar nog even onder de radar blijven.
Bolivia is in het bestemmingsplan van Bonaire aangemerkt als ‘open landschap’
Een van de eigenaren van Bolivia is Richard Hart, voormalig gezaghebber van Bonaire. Van 1998 tot 2003 was hij de hoogste politieke gezagdrager op het eiland. Hij meldt per e-mail dat hij Bolivia erfde van zijn vader. De grond werd halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw al verkocht aan Amerikaanse investeerders die hun bezittingen onderbrachten in Bonaire Properties NV, waarvan Hart als minderheidsaandeelhouder mededirecteur is.
Hart begrijpt de zorgen over de toekomst van Bonaire niet. Hij zegt dat de investeerder die Bolivia wil ontwikkelen zich bewust is van de natuurwaarden van het gebied. Ook wijst hij erop dat Bolivia in het bestemmingsplan van Bonaire is aangemerkt als ‘open landschap’. “Dat houdt in dat het mag worden ontwikkeld. Frans Vinju heeft op ons verzoek een globaal plan opgesteld en hij heeft contact gehad met overheidsorganisaties en milieu- en natuurorganisaties. Hij is daarbij niet op bezwaren gestuit.”
Hij en zijn mede-eigenaren kunnen er niet mee akkoord gaan dat de ontwikkeling van Bolivia wordt getorpedeerd, schrijft Hart in zijn e-mail. “Dat verdient Bonaire ook niet.” Bij de verkoop van de kavels zullen door Bonaire Properties beperkingen worden opgelegd aan de kopers, meldt hij. “Daarbij staan bescherming van natuur, cultuur en milieu centraal.”
Het hele gebied is te koop aangeboden
Bonaire Properties NV heeft het hele gebied kort geleden voor 12 miljoen Amerikaanse dollars te koop aangeboden aan de vereniging van eigenaren van vijftien woningen aan de meest zuidelijke rand van Bolivia. Eind jaren negentig zijn daar enkele percelen verkocht voor luxueuze woningbouw. De eigenaren, veelal Nederlanders, hadden destijds bedongen dat zij het recht op eerste koop hebben als het gebied te koop zou komen.
Het aanbod van 12 miljoen is afgeslagen. “Zo veel geld hebben wij echt niet liggen”, zegt Henk Nijland, bestuurslid van de vereniging van eigenaren van het klustertje landhuizen. Nijland, voormalig directielid van energiebedrijf Eneco, voert al geruime tijd campagne tegen het bouwplan. Hij vindt dat het gebied verder met rust moeten worden gelaten. Hij is een nimby (not in my backyard), iemand die mooi woont in een mooi gebied, maar liever geen anderen in zijn achtertuin ziet.
“Ja, ik ben een nimby. Dat kan ik niet ontkennen”, zegt hij eerlijk op een terrasje in Kralendijk. “Ik wil dat in het gebied de rust behouden blijft en dat de natuur in stand wordt gehouden. Overal op Bonaire gaat de natuur achteruit, zelfs in het nationale park Washington Slagbaai, waar die geiten gewoon nog rondlopen. Die projectontwikkelaar wil Bolivia straks opsplitsen in kavels. Wat wordt daar straks gebouwd en voor wie? 150o woningen erbij. Dat zijn zesduizend mensen, een derde van de huidige bevolking van Bonaire. Het is megalomaan.”
Volgens Nijland moet Bonaire een serieus natuurbeleid gaan voeren, wil het eiland op langere termijn leefbaar blijven. “Ik heb hier nog nooit iets van natuurbeleid gezien en ik kom hier al sinds 1992. Er zit een enorme kloof tussen wat er met de mond wordt beleden en wat wordt uitgevoerd.”
Serieus natuurbehoud betekent een wezenlijke ingreep in de economie, weet Nijland. “Je kiest dan voor een andere type toerisme, niet voor de enorme cruiseschepen die voor 24 uur duizenden passagiers naar dit eiland varen. Er is hier niemand die verantwoordelijkheid neemt, iedereen en alles – ook de natuurorganisaties – werkt langs elkaar heen. Dat zie je ook aan de 15.000 tot 30.000 geiten en 2000 ezels die hier vrij rondlopen. Iedereen weet dat het funest is voor de natuur, maar niemand pakt het probleem serieus aan.”
Nijland benaderde in Nederland Natuurmonumenten en het Wereld Natuur Fonds om te vragen of zij Bolivia niet willen kopen. Tevergeefs. “Wij zijn niet actief in de overzeese gebiedsdelen en gemeenten”, schreef directeur Marc van den Tweel van Natuurmonumenten aan Nijland.
“Wij zijn op de hoogte”, zegt woordvoerder Dylan de Gruijl van het WNF in een reactie. “Dit is een belangrijk natuurgebied en grootschalige ontwikkeling schendt de natuurwaarden en de omliggende koraalriffen. Wij vinden dat dit hier niet gewenst is, zonder inachtneming van behoud van de natuurwaarden.” Het WNF heeft nauw contact is met partners op Bonaire, voegt hij eraan toe; mogelijk wordt gezamenlijk actie ondernomen zodra de bouwvergunningen worden aangevraagd.
De verkoop is van de baan, schreef het dagblad van Bonaire
James Kroon, gedeputeerde milieu op Bonaire, vindt de heibel over Bolivia misplaatst. “Ik heb er geen zorgen over”, zegt hij in zijn werkkamer op de bovenste etage van het bestuurskantoor op Plasa Reina Wilhelmina in Kralendijk. “Wij hebben economische ontwikkeling nodig op Bonaire. Wij willen doorgroeien, maar met behoud van natuur en cultuur.”
Slechts 7 procent van Bonaire is bebouwd, stelt Kroon, en het eilandbestuur is al veel terughouderder met bouwplannen dan bijvoorbeeld Aruba en Curaçao, waar grote hotels en appartementencomplexen het strand- en straatbeeld domineren. Kroon staat achter het plan voor Bolivia.
Maar dan verschijnt er, afgelopen zaterdag, een artikel in Amigoe, dagblad op Bonaire. “Omstreden verkoop plantage Bolivia van de baan”, luidt de kop. De krant schrijft, na contact met Hart, dat de verkoop van de grond aan de projectontwikkelaar niet doorgaat. Meer wil Hart volgens de krant niet kwijt. Half januari volgt nadere informatie, zegt hij in Amigoe.
Een truc om de grond in eigendom te krijgen.
Na vragen van Trouw verwijst Hart naar Meine Breemhaar, ondernemer uit Almere. Hij is de geheimzinnige investeerder in Bolivia. Breemhaar is multimiljonair en eigenaar van een kleine veertig bedrijven in Overijssel, Gelderland en Flevoland. Hij staat in de Quote 500, de lijst van rijkste Nederlanders.
Het bouwplan op Bonaire is niet van de baan, zo blijkt. Breemhaar heeft een truc uitgehaald om de grond in eigendom te krijgen. Toen bleek dat Nijland en zijn buren gebruik wilden maken van hun eerste recht op koop van Bolivia, niet van het hele terrein, maar wel van de naastgelegen percelen, besloot de investeerder Bonaire Properties NV dan maar in z’n geheel te kopen. Bremhaar is nu dus eigenaar van Bolivia én van nog enkele kleinere, voormalige plantages op Bonaire.
Bremhaar vindt de bezorgdheid overdreven. “Het gebied is bijna 3000 hectare groot. Op een heel klein deel van Bolivia willen we duizend woningen bouwen. Het gaat om hoogstens 2 procent van de oppervlakte. Bovendien, de natuur is daar echt niet ongerept. Het gebied is de laatste dertig jaar sterk verwaarloosd, het is nu een door geiten kaalgevreten bende. Door ons project zal het er alleen maar mooier en beter van worden, met meer natuur ook.”
Lees ook:
De natuur op de Caribische eilanden is in gevaar
Op Bonaire, Saba en Sint-Eustatius holt de soortenrijkdom achteruit. ‘Er moet nu echt iets gebeuren.’
Deze nieuwe Nederlandse palmboom is meteen een bedreigde soort
Nederland heeft sinds kort een eigen palmboom. De op Bonaire groeiende sabalpalm blijkt een aparte soort, nieuw voor de wetenschap. Een klein probleem: er zijn er nog maar 25 van.
Strand van Bonaire is tien keer vuiler dan Noordzeekust
De stranden van Bonaire zijn tien keer meer vervuild met plastic dan de Nederlandse kust. Dat is gebleken uit een jaar lang onderzoek, van het Wereld Natuur Fonds (WNF) en de plaatselijke milieuorganisatie Clean Coast Bonaire.